Wanneer u met een of meerdere partners wil gaan samenwerken, dan komt u al snel uit bij twee klassieke vennootschapsvormen: de vennootschap onder firma (VOF) en de maatschap. Beide vormen worden vaak door elkaar gehaald, maar er zijn wel degelijk belangrijke verschillen. In dit artikel zetten we die verschillen duidelijk op een rij, zodat u een weloverwogen keuze kunt maken.
Wat zijn VOF en maatschap?
De maatschap
Een maatschap is een eenvoudige samenwerkingsvorm waarbij twee of meer personen goederen, kennis, arbeid of middelen samenbrengen met het oog op het realiseren van een gezamenlijk doel. De maatschap is populair bij vrije beroepers zoals advocaten, artsen of accountants. De winst wordt verdeeld volgens de afspraken in de maatschapsovereenkomst.
De vennootschap onder firma (VOF)
Een VOF is een vennootschapsvorm waarbij twee of meer personen zich verbinden om onder een gemeenschappelijke naam een handelsactiviteit uit te oefenen. Het is dus een handelsvennootschap en wordt vaak gebruikt door kleine zelfstandigen, handelaars of ambachtslieden.
De belangrijkste verschillen tussen VOF en maatschap
| Kenmerk | Maatschap | VOF |
|---|---|---|
| Juridisch karakter | Geen rechtspersoonlijkheid | Geen rechtspersoonlijkheid |
| Doel | Niet-handelsondernemend | Handelsondernemend |
| Typische sectoren | Vrije beroepen | Handel, ambacht, kleine ondernemingen |
| Aansprakelijkheid | Hoofdelijke aansprakelijkheid, per maat | Hoofdelijke en ondeelbare aansprakelijkheid |
| Boekhouding | Eenvoudige boekhouding | Dubbele boekhouding verplicht bij > EUR 500.000 omzet |
| Naamgebruik | Geen vaste verplichting | Verplichting tot gebruik van gemeenschappelijke naam |
| Inbreng | Vaak arbeid of kennis | Vaak kapitaal en middelen |
Aansprakelijkheid: een cruciaal verschil
Zowel bij de VOF als bij de maatschap zijn de vennoten persoonlijk aansprakelijk voor de verbintenissen van de vennootschap. Maar bij een VOF is die aansprakelijkheid ondeelbaar: schuldeisers kunnen elk van de vennoten aanspreken voor het volledige bedrag. In een maatschap is dat in principe enkel hoofdelijk voor verbintenissen die men zelf is aangegaan.
Handelsactiviteit versus niet-handel
Een ander fundamenteel verschil is het type activiteit. De VOF is een handelsvennootschap. Dat betekent dat zij een inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) moet hebben en onderworpen is aan de boekhoudwetgeving voor ondernemingen. Een maatschap daarentegen is niet bedoeld voor handelsactiviteiten en blijft vaak buiten het bereik van die verplichtingen.
Wanneer kiest u voor een maatschap?
Een maatschap is de aangewezen vorm als u samenwerkt met collega’s in een vrij beroep, bijvoorbeeld artsen die een praktijk delen of advocaten die een kantoor vormen. De flexibiliteit van een maatschapsovereenkomst laat toe om onderlinge afspraken goed vast te leggen.
Voordelen van de maatschap
- Lage oprichtingskosten
- Flexibele interne afspraken
- Geen publicatieverplichtingen (bij stille of gewone maatschap)
- Interessant voor samenwerkingen zonder handelsactiviteit
Wanneer kiest u voor een VOF?
Een VOF is aangewezen als u samen met een partner een commerciële activiteit wil uitoefenen, bijvoorbeeld een winkel openen of een bouwbedrijf starten. De VOF is eenvoudiger dan een BV, maar biedt toch een georganiseerde structuur voor samenwerking.
Voordelen van de VOF
- Geschikt voor commerciële activiteiten
- Eenvoudigere oprichting dan een BV
- Vertrouwde structuur bij kleine ondernemingen
Let op met aansprakelijkheid
Zowel bij een VOF als bij een maatschap moet u zich bewust zijn van de persoonlijke aansprakelijkheid. Er is geen afscherming tussen uw privévermogen en de schulden van de vennootschap. Wilt u dit vermijden, dan is een vennootschap met rechtspersoonlijkheid zoals de BV wellicht een betere keuze.
Alternatief: de stille of tijdelijke maatschap
De wet voorziet ook in varianten zoals de stille maatschap (zonder externe naamvoering) of de tijdelijke maatschap (voor één specifiek project). Deze vormen zijn nuttig voor samenwerking met beperkte duur of zonder commerciële uitstraling.
Praktijkvoorbeeld
Stel: twee kinesitherapeuten willen samen een praktijk opstarten. Zij kiezen best voor een maatschap omdat zij een vrij beroep uitoefenen. Starten twee vrienden een fietsherstelzaak, dan is een VOF een betere keuze gezien de handelsactiviteit.
FAQ: veelgestelde vragen over VOF en maatschap
1. Kan ik een VOF oprichten zonder notaris? Ja, de oprichting van een VOF vereist geen notariële akte, een onderhandse oprichtingsakte volstaat.
2. Is een maatschap verplicht in te schrijven in de KBO? Neen, enkel wanneer de maatschap een economische activiteit uitoefent. In andere gevallen blijft zij vaak buiten het zicht van de KBO.
3. Kan een maatschap personeel in dienst nemen? Ja, mits inschrijving als werkgever bij de RSZ en naleving van de sociale wetgeving.
4. Hoe wordt de winst verdeeld in een maatschap of VOF? Volgens de afspraken in het oprichtingsdocument. Zonder specifieke afspraken geldt de wettelijke regeling: gelijk verdeelde winst.
5. Wat als een vennoot uittreedt? In een maatschap kan dit meestal zonder grote gevolgen mits voorzien in de overeenkomst. In een VOF heeft dit vaker grotere juridische en boekhoudkundige gevolgen.
Conclusie
De keuze tussen een VOF en een maatschap hangt sterk af van het type activiteit dat u wenst te ondernemen. Voor vrije beroepen is de maatschap een logische en flexibele keuze. Voor commerciële activiteiten is de VOF vaak het meest geschikt. Denk goed na over de aansprakelijkheid, oprichtingsmodaliteiten en het soort samenwerking dat u beoogt. Overweegt u een langdurige samenwerking met commerciële risico’s, dan is een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, zoals de BV, mogelijk interessanter.
