Wanneer u als zelfstandige in België van start gaat, staat u meteen voor een belangrijke keuze: doet u dat als eenmanszaak of richt u een vennootschap onder firma (VOF) op? Deze beslissing heeft niet alleen juridische en fiscale gevolgen, maar beïnvloedt ook uw aansprakelijkheid, uw administratie en uw toekomstige groeimogelijkheden. In dit artikel leggen wij helder uit wat de verschillen zijn tussen een eenmanszaak en een VOF, en helpen wij u bepalen welke rechtsvorm het best bij uw situatie past.
Wat is een eenmanszaak?
Een eenmanszaak is de eenvoudigste rechtsvorm voor zelfstandigen. U bent als enige verantwoordelijk voor het bedrijf en er is geen scheiding tussen uw privévermogen en het vermogen van de onderneming.
Kenmerken van een eenmanszaak:
- Geen oprichtingsakte nodig (enkel inschrijving bij KBO en BTW)
- Volledige beslissingsmacht ligt bij u
- Onbeperkte aansprakelijkheid: uw privébezittingen kunnen aangesproken worden bij schulden
- Eenvoudige boekhouding (enkel vereenvoudigde boekhouding vereist)
- Belast op uw volledige winst via de personenbelasting (progressieve tarieven)
Deze vorm is populair bij freelancers, kleine handelaars en dienstverleners die alleen opereren.
Wat is een vennootschap onder firma (VOF)?
Een VOF is een vennootschap die wordt opgericht door minstens twee natuurlijke personen. Beide vennoten brengen iets in (geld, arbeid, goederen) en delen in de winst én het risico.
Kenmerken van een VOF:
- Oprichtingsakte vereist (onderhands of notarieel)
- Inschrijving bij de KBO en BTW verplicht
- Minstens twee vennoten
- Gezamenlijke en onbeperkte aansprakelijkheid: vennoten staan met hun privévermogen in voor de schulden
- Voordeel: mogelijkheid tot samenwerking en taakverdeling
- Vereenvoudigde boekhouding meestal voldoende (behalve bij grotere omzet)
- Belast via de personenbelasting, tenzij men kiest voor een andere structuur
Een VOF wordt vaak gekozen door familieleden, vrienden of partners die samen een zaak willen opstarten.
VOF of eenmanszaak: vergelijking
Hieronder vindt u een overzichtelijke vergelijking tussen de twee vormen:
| Kenmerk | Eenmanszaak | VOF |
|---|---|---|
| Aantal oprichters | 1 | Minstens 2 |
| Aansprakelijkheid | Onbeperkt en persoonlijk | Onbeperkt en gezamenlijk |
| Oprichtingsformaliteiten | Zeer eenvoudig | Iets complexer (oprichtingsakte vereist) |
| Boekhouding | Vereenvoudigd | Vereenvoudigd of dubbel (afhankelijk van omzet) |
| Fiscale behandeling | Personenbelasting | Personenbelasting per vennoot |
| Beslissingsmacht | Volledig individueel | Gezamenlijk of volgens afspraken |
| Geschikt voor | Solozelfstandigen | Duo’s of kleine samenwerkingen |
Welke keuze is het beste voor u?
De keuze tussen een VOF of een eenmanszaak hangt af van uw persoonlijke situatie, uw ambities en uw voorkeur voor samenwerking.
Kies voor een eenmanszaak als:
- U alleen werkt en geen partners heeft
- U snel en goedkoop wilt starten
- U de controle over alles in eigen handen wilt houden
Kies voor een VOF als:
- U samen met iemand anders een onderneming wilt starten
- U de risico’s en verantwoordelijkheden wilt delen
- U taken en specialisaties wilt verdelen binnen de zaak
Let op: in beide gevallen blijft het risico op persoonlijke aansprakelijkheid bestaan. Wie dat risico wil beperken, overweegt beter een vennootschapsvorm met beperkte aansprakelijkheid zoals een BV.
Veelgestelde vragen (FAQ)
1. Wat zijn de kosten om een eenmanszaak of VOF op te richten?
Een eenmanszaak oprichten kost gemiddeld tussen de 80 en 150 euro. Voor een VOF komen daar kosten bij voor de oprichtingsakte en eventueel juridisch advies, wat de prijs kan doen oplopen tot 400 à 800 euro.
2. Kan ik een VOF oprichten met mijn partner of familielid?
Ja, dat is perfect mogelijk en komt vaak voor. Zorg er wel voor dat u duidelijke afspraken maakt en deze vastlegt in de oprichtingsakte of een aparte vennotenovereenkomst.
3. Kan een eenmanszaak later omgezet worden naar een VOF?
Ja, dat kan. U kunt uw eenmanszaak stopzetten en samen met een partner een VOF oprichten. Hou rekening met fiscale en administratieve gevolgen.
4. Hoe zit het met de sociale bijdragen in beide gevallen?
In beide gevallen betaalt u sociale bijdragen als zelfstandige in hoofdberoep. In een VOF betaalt elke vennoot afzonderlijk bijdragen, berekend op diens aandeel in de winst.
5. Welke vorm is fiscaal voordeliger?
Dit hangt af van uw inkomen. In het begin is een eenmanszaak vaak voordeliger door de eenvoud. Bij hogere winsten of meerdere vennoten kan een VOF fiscaal interessanter zijn door taakverdeling en gezamenlijke aftrekposten.
Conclusie
De keuze tussen een eenmanszaak en een VOF is een belangrijke stap in uw ondernemerscarrière. Start u alleen, dan is de eenmanszaak de snelste en eenvoudigste oplossing. Werkt u liever samen, dan biedt een VOF mooie kansen, op voorwaarde dat u duidelijke afspraken maakt.
In beide gevallen geldt: laat u goed informeren, overweeg de aansprakelijkheid en kijk verder dan alleen de opstartkosten. Een goede voorbereiding voorkomt juridische en financiële verrassingen.
